Zamek Piastów Śląskich w Brzegu

Efektowny, wspaniały zamek książęcy o renesansowym kształcie zwany jest Śląskim Wawelem. Jest to przepiękny zabytek klasy zero, jedyny tego typu w województwie opolskim.

Z zewnątrz największe wrażenie sprawia bogato zdobiona fasada budynku bramnego (z kamiennymi popiersiami Piastów) będąca najznakomitszym zabytkiem renesansu w Europie Środkowej oraz zrekonstruowane krużganki.

W salach zamkowych od 1945 roku mieści się Muzeum Piastów Śląskich, w którym prezentowana jest historia miasta, dzieje Piastów Sląskich, rzeźba i malarstwo śląskie. Do budowli przylega Kościół Zamkowy Św. Jadwigi, który poddano regotyzacji. W jego krypcie zachowały się cenne sarkofagi ze szczątkami Piastów legnicko-brzeskich, a część z nich można podziwiać w muzeum.

Historia
XIII – XV w.

Pierwsze informacje o istnieniu zamku pochodzą z 1235 r. Wówczas miał tu swoją siedzibę namiestnik książęcy. Zamek stanowił także miejsce postojowe w czasie podróży dla książąt wrocławskich. Około 1300 roku wzniesiona została kwadratowa, ceglana wieża, nazwana później Wieżą Lwów, gdyż na jej zwieńczeniu znajdowały się kamienne lwy. Dolna część wieży zachowała się do dziś, jako najstarsza część zamku.

W 1311 r. wyodrębniło się Księstwo Brzeskie i wówczas zamek stał się siedzibą książąt brzeskich. W latach 1360-70 książę Ludwik I brzeski dokonał przebudowy zamku. Do dziś zachowały się ówczesne fragmenty muru. Podczas tej rozbudowy w latach 1368-69 obok zamku wzniesiono gotycką kaplicę św. Jadwigi, która stała się kolegiatą, oraz nowy budynek mieszkalny.

XVI w.

W połowie XVI w. książę Jerzy II z żoną Barbarą z Hohenzollernów dokonali przebudowy obiektu na styl renesansowy, wzorując się na Zamku Królewskim na Wawelu. Z tej racji zamek jest określany mianem Śląskiego Wawelu. W latach 1541-44 wzniesiono południowe skrzydło, a między 1544 a 1547 r. powstało skrzydło wschodnie. W 17 października 1547 r. zmarł książę Fryderyk II, a nadzór na pracami budowlanymi przejął jego syn Jerzy II.

W latach 1554-60 wzniesiono reprezentacyjny budynek bramy wjazdowej. Składa się ona z trzech kondygnacji. Dolna ma motyw antycznego łuku triumfalnego. Ponad łukiem fundator umieścił posągi swój i żony w rzeczywistych wymiarach oraz herby rodowe trzymane przez pary giermków. Książę zlecił także umieszczenie nad oknami pierwszego piętra dwóch rzędów popiersi swoich przodków.

XVII - XIX w.

W 1675 r. na zamku zmarł ostatni potomek z linii Piastów śląskich, Jerzy Wilhelm i rezydencja zaczęła podupadać. Opuszczony zamek uległ niewielkim zniszczeniom w czasie ostrzału miasta przez króla pruskiego, Fryderyka II w 1741 r. Następnie zamek pełnił funkcję karczmy, koszar, magazynu.

Od XX w.
W 1922 r. usunięto z zamku magazyny i przeprowadzono drobne konserwacje: zabezpieczono Bramę Wjazdową. W 1924 r. założono tu Muzeum Miejskie. W 1945 r. budowla została ponownie uszkodzona. W 1952 r. otwarto tu obecne muzeum. W latach 1966-90 budowlę odbudowano na wzór stanu z XVI w. Odnowiono Bramę Wjazdową, krużganki i kilka sal.